АПВ-ға қарсы вакцинаны қазақстандық кестеге алғаш енгізу әрекеті 2013 жылы болды.

2024 жылы қазақстандық екпе күнтізбесіне АПВ-ға қарсы вакцинациясы  енгізіліп, қыркүйек айынан екпе жұмысы басталды .

АПВ-ға қарсы вакциналар — қазақстандық әйелдерді жатыр мойны обыры мен басқа да онкологиялық аурулардың дамуынан қорғаудың қазіргі және барынша тиімді (тиімділіктің 95%-ға жуығы) тәсілі.

2024 ж қараша айының 28 күніне жалпы елімізде АПВ-ға қарсы 1 тур екпесімен  60 мыңнан астам 11,12,13 жастағы қыздар қамтылды, оның ішінде Жамбыл облысы бойынша 7254 қыздар егілді. Екпемен байланысты асқынулар тіркелген жоқ.

Жалпы облыс бойынша 11 жастағы 11471 қыздар АПВ-ға қарсы вакцинациямен қамтуға жоспарлануда.

Облыс бойынша АПВ-ға қарсы вакцинация мектептердегі және медицина мекемелердің 281 екпе пункттарында 2838 арнайы дайындалған медициналық қызметкерлермен атқарылуда.

АПВ-ға қарсы вакцинациясына Гардасил вакцинамен барлық медициналық пункттер толық қамтылған.

АПВ-ға қарсы вакцинация жұмысы жалғасуда.

Жатыр мойны обыры —  әлемде әйелдер арасында қатерлі ісіктердің таралуы бойынша 4 орында.

Адам папиллома вирусы негізінен жыныстық қатынас және тұрмыстық қатынас арқылы таралатын өте кең таралған вирус. Кейде вирустың белгілері қатерлі ісікке айналады. Папилломамен күресудің ең жақсы тәсілі-оның алдын алу.

Қазір әлемде жыл сайын 600 мыңнан астам жаңа ЖМО жағдайлары және осы аурудан 340 мың адам қайтыс болады. Әлемде екі минут сайын 1 әйел жатыр мойны обырынан қайтыс болады.

Жатыр мойны обыры (ЖМО) — алдын алуға болатын жалғыз онкологиялық ауру. Қатерлі ісіктің бұл түрінің себебі көп жағдайда жыныстық және тұрмыстық қатынас жолмен берілетін адам папилломавирусы (HPV) болып табылады.

Адам папиллоамасы вирусына қарсы вакцинация әлемде 2006 жылдан бастап жүргізіледі. Қазіргі таңда дүинежүзінің 100 ден астам мемлекетінің ұлттық егу күнтізбесіне енгізілген, оның ішінде Австралия, Бельгия, Канада, Германия, Жапония, Бразилия, Жаңа Зеландия, Норвегия, Швеция, Испания, Швейцария, Ұлыбритания және АҚШ-та қолданылады.

Австралия адам папилломасы вирусына қарсы вакцинасы енгізілген алғашқы елдердің бірі, ол елде жатыр мойны обырының жиілігі шамамен 3 есе төмендеді.

АҚШ елінде папиллома вирусына қарсы вакцинацияны мектептегі вакцинация бағдарламасына енгізе отырып,  ісікке дейінгі жағдайлардың шамамен 90% төмендегенін хабарлады.

Канада елінде вакцинаның әсерін бағалау кезінде, вакцинацияланған 15 – 17 жас топтары арасында қатерлі ісікке дейінгі зақымданулардың  жиілігі 69% төмендеген.

Вакцинациямен 50% — дан астамы қамтылған елдерде әйелдердің адам папилломасы вирусымен зақымдануы 68% төмендеді.

Ұлыбританияда 15 жыл бұрын жасөспірімдерді адам папилломавирусына қарсы вакцинациялау бағдарламасы басталды. Ғалымдар вакцина жатыр мойны обыры мен жасушалардағы қатерлі ісікке дейінгі өзгерістердің алдын алуда тиімді екенін хабарлады. Атап айтқанда, 14-16 жаста вакцинацияланған әйелдерде ісікке дейінгі зақымданулардың қаупі 75% — ға, ал 16-18 жаста вакцинацияланғандар арасында 39% — ға төмендеді. Ал 14-16 жаста вакцинацияланғандарда жатыр мойны обырының даму қаупі 62% — ға, ал 16-18 жаста вакцинацияланғандарда 34% — ға төмендеген.

АПВ-ға қарсы вакцина, ең алдымен, әйелдердің репродуктивті (ұрпақты болу) денсаулығы мен өмірін қорғау үшін ойлап табылған. АПВ-ға қарсы вакциналар ұзақ мерзімді сынақтардан өткен

Жатыр мойны обырының себебі –  АПВ — адам папиллома вирусы. Бұл — адамның ауыз қуысы мен жыныс мүшелерінің тері жабындары мен шырышты қабықтарын зақымдайтын туыстас вирустардың 200-ден астам түрі. Көп жағдайда бұл инфекция 2-3 жылдан кейін өздігінен кетеді және көбінесе ешқандай симптомсыз адамға байқалмай өтеді. Кейбір жағдайларда, онкогендік АПВ түрлері денеде қалып қойса, бұл әртүрлі ағзаның қатерлі ісігіне әкеледі. Ең алдымен, жатыр мойны обырына әкеледі.

100% жағдайда жатыр мойны обырының туындауына онкогендік АПВ түрлері себеп болады (6, 16, 18, 31, 33, 45, 52 және 58 түрлері).

Қатерлі ісікке дейінгі зақымданулар мен жатыр мойнының қатерлі ісіктердің 70% жағдайда  адам папилломасы вирусының 2 түрі ((HPV): 16, 18) шақырады.

Қазақстанда әйелдер арасында онкологиялық аурулар статистикасы бойынша жатыр мойны обыры сүт безі обырынан кейін екінші орында тұр.

Жыл сайын Қазақстанда жаңа 1700-ге жуық жатыр мойны обыры ауруы және осы аурудан 600-ге жуық қайтыс болу жағдайы тіркеледі.

Жатыр мойны обыры ұзақ преинвазивтік кезеңде баяу және ерекше жергілікті өсумен ерекшеленеді, яғни ерте кезеңде тек тұрақты скринингтер арқылы ғана оны анықтауға болады. Қазақстанда мұндай скрининг ПАП-тест (Папаниколау әдісі бойынша жағындыны цитологиялық зерттеу) арқылы жүргізіледі, 30 жастан бастап барлық әйелдерге әр 4 жыл сайын ПАП-тестіден өту ұсынылады. Мұны тіркелген жері бойынша емханада жасауға болады. АПВ-ға қарсы екпе жасау жатыр мойны обырымен күресудің профилактикалық әдісі болу керек және сырқаттанушылық статистикасын азайту қажет.

Онкогендік АПВ түрлері себеп болатын аурулардың арасында ерлер мен әйелдердің жыныс мүшелерінің, тік ішектің, бастың және мойынның обыры да кездеседі.

Негізгі қауіп — АПВ-мен байланысты онкологиялық аурулардың көбіне кеш диагноз қойылатындығы, мысалы, ауыз-жұтқыншақ обырының шамамен 70%-на диагноз кеш қойылады.

 Скринингтік бағдарламалармен бірге АПВ-ға қарсы  екпесі елдердегі жатыр мойны обыры ауруын және жатыр мойны обырынан болатын өлімді айтарлықтай азайтуға көмектеседі.

Сондықтан, АПВ-ға қарсы  екпені қызыңызға жасатуға және уақытылы скрининг тексерілуге  шақырамыз.

    Сіз, ата ана ретінде,  балаңыздың денсаулығына жауапты екеніңізді ұмытпаңыз !